Als je met Ewout Claeys over het kanaal en de haven praat, kun je maar beter tijd genoeg hebben. Deze milieudeskundige vertelt met passie en kennis van zaken over zijn missie. Hij staat in voor de uitvoering van een hele reeks maatregelen om de site zo proper mogelijk te houden, maar ook om de biodiversiteit te ontwikkelen. Ewout is bio-ingenieur (VUB) en de Haven van Brussel is zijn eerste werkgever.
Het kanaal en zijn omgeving schoonmaken is geen gemakkelijke taak. Jaarlijks wordt niet minder dan 40.000 m3 slib uit de kanaalbedding gehaald, hoofdzakelijk om de doorvaart van schepen te vergemakkelijken, maar ook om de bodem te saneren. “Met dat doel voor ogen experimenteren we vanaf 2023 met bio-baggeroperaties. Die maken het mogelijk om het slib al te ontgiften nog voor het opgehaald wordt. Er worden bacteriën in het slib geïnjecteerd en het geheel werkt volgens het principe van een waterzuiveringsinstallatie.”
200 m3 afval
Een ander belangrijk karwei dat de teams van de haven voor hun rekening nemen, is het verwijderen van afval. Zo wordt elk jaar ongeveer 200 m3 drijvend afval ingezameld op het kanaal. “We hebben drie schoonmaakboten die uitgerust zijn om het afval te verzamelen, maar we hebben ook een drijvend ponton met een ‘litter trap’, een zwerfvuilval. Verder bestuderen we ook de mogelijkheid om een buizensysteem te installeren dat ingegraven is in de kanaalbodem. Dat doet luchtbellen vrijkomen, waardoor heel wat afval komt bovendrijven, zodat het gemakkelijker opgevist kan worden", vertelt Ewout Claeys, één van de drie milieudeskundigen die op de Haven werkt. Maar dat is nog niet alles: wij testen ook verschillende vaste of mobiele systemen om afval te recupereren: belbarrières, passieve afvalvallen en andere drijvende afvalbaksystemen (Sea Bin, River Skimmer, River Whale, enz.), roostersystemen of retentienetten in de buurt van de overstorten, enz.”
Een van de meest gecompliceerde vormen van verontreiniging die ze moeten aanpakken, is de olie die in het kanaal wordt geloosd. “Ook daarvoor werken we met een barrièreoplossing. Het systeem wordt gebruikt bij ongevallen, waarbij grote hoeveelheden verontreinigende stoffen gerecupereerd moeten worden. Maar gelukkig hebben we ook een overeenkomst met de brandweer, die ingrijpt bij grote schade.”
Op de vraag hoe schoon het kanaal is, antwoordt hij op een schaal van 1 tot 10: “6. Er is nog werk aan de winkel!” Dankzij de talrijke proefprojecten in de haven moet het mogelijk zijn dat cijfer te verbeteren. Daarvoor dienen bijvoorbeeld de zeven drijvende eilanden die aan de BRYC zijn geïnstalleerd, waardoor vogels letterlijk in het kanaal kunnen komen nestelen. Onder de waterlijn maken kooien het mogelijk bepaalde substraten op te vangen die noodzakelijk zijn voor de vissen en andere weekdieren in het kanaalwater.
Het verleden herstellen, de toekomst voorbereiden
De haven huisvest permanent 200 concessiehouders die, om zich in de nabijheid van het kanaal te mogen vestigen, moeten tonen dat ze met alles in orde zijn. “Sinds de haven het Ecodynamisch Label met 3 sterren heeft gekregen (2019), leggen we bij onze concessiehouders de nadruk op ecologisch beheer, met name wat betreft afvalbeheer en -preventie, rationeel energiegebruik, mobiliteit van werknemers, enzovoort.”
Een ander belangrijk probleem waar Ewout en zijn collega’s moeten mee afrekenen, is bodemverontreiniging. “De haven herbergt al heel lang industriële activiteiten. En dus maken wij een onderscheid tussen "eenmalige verontreiniging" (die eenvoudig kan worden toegeschreven aan een huidige of vertrekkende concessiehouder) en "weesverontreiniging", die al tientallen jaren bestaat en waarvoor het moeilijk is de verantwoordelijken op te sporen. In het laatste geval neemt de haven de bodemsanering voor haar rekening.”
Tot slot omvat de missie van Ewout de taak om de cyanobacteriën (of fytoplankton) uit het kanaalwater te verwijderen: die zijn namelijk schadelijk voor de biodiversiteit omdat ze de toevoer van zuurstof naar zowel fauna als flora verminderen.
Je ziet het, er zijn veel bronnen van vervuiling in het havengebied van Brussel. Maar de haven zet zich elke dag in om elk probleem op te lossen zodra het zich voordoet. Reden te meer om af te sluiten met een boodschap aan alle Brusselaars: maak het niet erger en gooi NOOIT je afval in het kanaal. Dat is geen vuilbak, maar wel het hart van onze stad!
